Culture for breakfast, twee jaar verder.

Twee jaar geleden vroegen we Elke Smelt wat de impact van de lockdown op haar werkzaamheden binnen de culturele sector was. Meerdere lockdowns verder lijkt het dat de culturele sector eindelijk weer normaal kan draaien, maar is dat ook zo? Dit keer reis ik af naar Den Haag waar ik Elke live ontmoet in Alma, het café van Beeld en Geluid Den Haag.

Kun je je nog herinneren Elke, twee jaar geleden? ‘Ja, iedereen was in shock. We waren net begonnen met thuiswerken. En we dachten het zal zo lang toch niet duren? In de zomer zijn we er wel klaar mee, maar dat liep even anders. Als Beeld en Geluid Den Haag konden we gelukkig snel overschakelen naar digitale activiteiten en diensten. Maar we hebben wel geleerd dat het verder gaat dan een camera op een live programma of lezing zetten en dan denken dat dat hetzelfde is. Voor zowel de maker als het publiek.

In de afgelopen twee jaar is de lat heel snel aan twee kanten veel hoger komen te liggen. Een digitale productie is ook echt een volwaardige productie. Of bij hybride producties, waar je een deel in de zaal hebt en een deel thuis, dat je echt goed erover na moet denken hoe die twee verschillende energieën, dynamieken en technieken ook op z’n best tot uiting kunnen komen. Daar hebben we, mede dankzij de lockdowns, echt stappen in gezet.

In de afgelopen twee jaar is de lat heel snel aan twee kanten veel hoger komen te liggen. Een digitale productie is ook echt een volwaardige productie.

Opening ten tijde van Corona

Jullie hebben het museum geopend in september 2020. Dat lijkt me niet de ideale tijd om een museum te openen. ‘De opening was hybride, met live en digitaal publiek maar ook met allemaal regels. Toen we een paar weken open waren kwamen we in de volgende lockdown terecht, en zo zijn we de eerste 1.5 jaar van ons bestaan doorgekomen. Steeds met andere regels, die voor onszelf soms al moeilijk bij te houden waren, laat staan voor de bezoeker.

De drempel om een museum te bezoeken is zoveel hoger komen te liggen. Niet alleen daadwerkelijk, maar ook in de perceptie van mensen. Ondanks dat voor ons wel duidelijker geworden is, dat de thematiek waar het hier om gaat in Den Haag, dat daar behoefte aan is. Persvrijheid, journalistiek en nieuwswijsheid, daar richten we ons op en dat is een soort van deelgebied van mediawijsheid. Dat gaat echt over hoe beoordeel ik nieuws, hoe zorg ik dat ik betrouwbaar nieuws consumeer, hoe verhoud ik mezelf tot de media als mediaconsument, maar ook mediaproducent omdat we zelf ook de hele dag “nieuws” maken en (door)delen. Hoe ga ik daar op een goede, bewuste manier mee om? Omdat dit een mega actueel thema was de afgelopen twee jaar, hebben wij ons als museum heel goed kunnen profileren en dat doen we nu nog steeds natuurlijk.’

Digitaal is zeker geen vervanging voor live activiteiten. We zijn bijna vergeten hoe lekker het is om live ergens bij te zijn. Juist nu je weer in het museum rondloopt, of een theatervoorstelling bijwoont dan voel je pas hoezeer je dat gemist hebt.

Rating 12+

Maar hoe oud moet je eigenlijk zijn om bewust met media om te gaan? Hoe ziet jullie doelgroep eruit? ‘Het museum volledig begrijpen doe je het best vanaf 12+ als je meer bewuster in het mediaveld komt. We hebben ook een speurtocht en onderwijsworkshops vanaf 8 jaar, want ook deze doelgroep leeft inmiddels al helemaal in de media. Daarnaast hebben we programma’s over media voor een breed publiek. Het zijn trouwens niet alleen de jongeren die mediawijsheid nodig hebben, die weten vaak meer dan wij denken hun weg wel te vinden, maar juist onze generatie en ouder. Of mensen met bijvoorbeeld een migratieachtergrond die hun weg zoeken. Hoe kun je informatie van bijvoorbeeld de overheid breed overbrengen? We zijn heel bewust die doelgroep aan het uitbreiden.’

En de millennial, is die te bereiken? ‘Zeker wel, maar niet altijd met reguliere activiteiten. De millennial is meer uit op een unieke ervaring en belevenis. Als culturele sector zouden we over het algemeen goed in staat moeten zijn om dingen te organiseren die bijzonder zijn. We proberen het ook meer. Door meer digitale content aan te bieden. Niet dat deze groep alleen maar digitale programma’s volgt, maar het is wel een goede toevoeging naast een druk sociaal leven. Digitaal is zeker geen vervanging voor live activiteiten. We zijn bijna vergeten hoe lekker het is om live ergens bij te zijn. Juist nu je weer in het museum rondloopt, of een theatervoorstelling bijwoont dan voel je pas hoezeer je dat gemist hebt. Maar ik wil ook wel digitaal kunnen consumeren, want ik zie zoveel meer daardoor.’

Hybride programmering

Dat klinkt alsof het publiek jullie weer goed weet te vinden, klopt dat ook? ‘In zekere zin wel, we mogen niet klagen. Maar het publiek gaat niet automatisch terugkomen in de mate dat ze dat voor de lockdown deden. We zijn een beetje op de achtergrond geraakt. Het is zo lang moeilijk geweest of zelfs als gevaarlijk bestempeld, wat natuurlijk onterecht was want we hebben met de hele cultuursector alles zo snel en zo veilig ingeregeld. Zo bewezen weinig besmettingen, maar “gedoe” rond een live uitje is is wél de perceptie die is blijven hangen in de hoofden van mensen. En het is mooi weer, de horeca is weer open. Men wil weer naar buiten.

We moeten echt ons best gaan doen, ons laten horen, bijzondere dingen organiseren en mensen weer actief uitnodigen om fysiek langs te komen. Dat doen we door relevante tentoonstellingen en programma’s te organiseren en zorgen dat we iets te bieden hebben wat mensen live willen meemaken. Onze marketingcampagnes voor programma’s hebben we veranderd. We zijn minder gaan informeren maar gaan prikkelen.

Voor de een programma over “de waarheid” hintten we in een postercampagne naar de bekende zwartgelakte dossiers van de toeslagenaffaire. Daar krijgen we veel reacties op. Eerder zouden we veel meer praktische informatie toevoegen, misschien zelfs overcompleet willen zijn. Nu proberen we mensen nieuwsgierig te maken. Ook qua inhoud van de tentoonstellingen en programma’s denken we nog scherpen na; Wat is de meerwaarde om hier live bij te zijn. En er voor durven kiezen als die er niet helemaal is er dan ook voor te kiezen om daar een hybride of digitaal programma van te maken. En dat dat allemaal naast elkaar mag bestaan.’

Get the system in one room

Zijn jullie dan ook echt anders gaan samenwerken om tot die hybride programmering te komen? ‘De samenwerking tussen de curatoren, programmeurs en marketingafdeling is nog hechter geworden en nog inhoudelijker dan die al was, en heeft ertoe geleid dat de publieksbenadering nog belangrijker is geworden en nog meer in alle haarvaten van de organisatie is doorgedrongen. Marketing is niet het laatst communicerende vat, waarna mensen zich massaal gaan aanmelden. Maar in het begin al samenkomen met alle disciplines van de organisatie. En elkaar uitdagen om na te denken voor wie we iets doen. Welk verhaal willen we vertellen? En hoe gaan we dat op een zo’n goed mogelijke manier samenbrengen? Je moet op zoek gaan naar actuele onderwerpen die tot de verbeelding spreken. En samenwerken met partners die waarde toevoegen.

Media is een onwijze katalysator voor heel veel maatschappelijke veranderingen.

1 februari hebben we de tentoonstelling ‘Een zee van geluk’ geopend, die gaat over 111 jaar Chinezen in Nederland. Deze tentoonstelling gaat over het leven en integreren van die groep mensen in onze cultuur. Waar wij kijken hoe zich dat in de media manifesteerde. Media is een onwijze katalysator voor heel veel maatschappelijke veranderingen. En er komen bezoekers uit het hele land op af.

Voor deze tentoonstelling werken we samen met stichting ‘Meer dan Babi Pangang’ en de stichting ‘Belvedère’ in Rotterdam. Zij hebben een grote achterban bij deze specifieke doelgroep. Want wil je nieuw publiek bereiken dan is dat wel echt van essentieel belang om samen te werken met partijen die die doelgroep kennen. Daar zoeken we bewust naar. Den Haag is daar fantastisch voor want dat is de meest gesegregeerde stad van Nederland. Er zijn zoveel leuke en creatieve organisaties waar we de samenwerking mee kunnen aangaan.

We kunnen niet langer doen wat we zelf belangrijk vinden, maar we moeten echt naar buiten kijken, ons echt verhouden tot een nieuw publiek dat behoefte heeft aan nieuwe verhalen, nieuwe vormen. De verantwoordelijkheid om daar iets meer te doen ligt bij ons. En dat leidt tot hele leuke nieuwe dingen, initiatieven en samenwerkingsvormen. Dat vind ik te gek, om nu directeur te zijn van een organisatie gefocust op dit actuele en relevante onderwerp in deze uitdagende tijden.