Culture for Breakfast:
Het Concertgebouw

Het is een bijzondere dag. Want op deze zondagochtend, op eerste Paasdag, brunchen wij met Job Noordhof, Hoofd Marketing, Communicatie en Verkoop van Het Concertgebouw.

De Matthäus-Passion van Bach, het lijdensverhaal van Christus, wordt normaal gesproken in de aanloop naar Pasen tot en met Goede Vrijdag wel 20 keer gespeeld in Het concertgebouw. Dit jaar is het allemaal anders. Op vrijdag 3 april werd de integrale uitvoering van de Matthäus Passion door het Concertgebouworkest (2012) via de website en Facebook live gestreamd. Om 19.00 uur keken duizenden mensen op hetzelfde tijdstip. Een heropleving van lineair kijken, maar dan online.

Vloggen

“De Matthäus was niet live. Sinds vorige week zijn we wel begonnen met Empty Concertgebouw Sessions. Waarbij musici een concert van 15 minuten geven in de grote zaal, opgenomen door één cameraman, zodat er zo min mogelijk mensen bij de productie betrokken hoeven te zijn. Die cameraman is overigens collega Bernd, net 2 maanden bij ons begonnen als redacteur beeld. Er stond meteen een kritische recensie in het NRC: “een intiem optreden wilde het niet worden, door onpersoonlijk camerawerk”. Kritiek op het beeld, haha. Dat is dan wel weer grappig.

De muzikale uitvoering werd wel hoog beoordeeld. Daar gaat het natuurlijk om. We hebben geen inkomsten en geven dus ook geen geld uit aan dure opnames. Het is niet de tijd van gelikte filmpjes, het is meer vloggen. Mensen zijn aan het experimenteren. Je gaat in de modus van wat je wél kunt doen. Net zoals de streams die wij uitzenden”.

Livestreams om mensen een hart onder de riem te steken

Samen met zestien Europese concertzalen streamt Het Concertgebouw elke dag om 20.00 uur een concert, dat op al hun Facebookpagina’s te zien is. Daarmee bereiken ze zo’n 100.000 mensen in heel Europa. Het is een prachtig initiatief om mensen een hart onder de riem te steken, maar ook daar zit geen verdienmodel achter.

“De livestream met Europese zalen kost niet veel geld. Sommigen zeggen ‘je moet er een tikkie bij zetten’, zodat mensen een donatie kunnen geven. Maar het is een ingewikkeld verhaal. Wij kunnen geen geld gaan vragen voor een live stream uit een andere zaal in Europa, die rechten liggen niet bij ons. Het is heel leuk om uit te zenden, maar we verdienen er geen geld aan.”

Het Concertgebouw moest 450 evenementen annuleren, van concerten tot educatieprojecten tot commerciële verhuur.

“Het is echt een heftige tijd. Voor alle theaters, podia en musea. Helemaal dicht, dat is nog nooit gebeurd. Dit was week 4. Je hebt een soort fases waar je doorheen gaat. Eerst stonden we in de drive van cancellen en het publiek op de hoogte stellen.” Het Concertgebouw moest 450 evenementen annuleren, van concerten tot educatieprojecten tot commerciële verhuur. “De laatste paar weken zijn we bezig geweest met de hele sector. Wat gaan we doen met alle kaarten die al verkocht zijn?”

Bewaar je ticket

Afgelopen donderdag is het platform bewaarjeticket.nl gelanceerd, om mensen over te halen hun gekochte ticket te bewaren. “Podia en concertzalen hebben natuurlijk veel voorverkoop. We willen stimuleren dat mensen niet hun geld terug vragen, maar het tegoed houden of doneren. Wij zijn er niet op ingericht om 40.000 van dat soort transacties te verwerken, dat moet eerst geautomatiseerd worden voordat we de kaartkopers de keuze kunnen bieden. We hebben voor miljoenen euro’s aan verkochte kaarten uitstaan.”

Gelukkig krijgt Het Concertgebouw veel reacties van bezoekers dat ze het geld voor de kaarten mogen houden, omdat mensen hen willen steunen. “Alle inkomsten vallen in een keer weg, en we hebben onderhoud, 250 medewerkers, en worden maar voor 5% gesubsidieerd. Wij als Concertgebouw moeten blijven bestaan, maar ook alle musici moeten kunnen overleven. Dat zijn meestal ZZP’ers. Met deze donaties willen wij ook voor hen daar iets in betekenen.”

Het ergste scenario

“Eerst was het tot 6 april, en nu tot 1 juni. Het ergste scenario is daarmee waarheid geworden: het tiendaagse Mahler Festival dat gepland stond van 8 tot 17 mei kan niet doorgaan.” In 2014 is de organisatie van dit festival gestart, orkesten programmeren al jaren vooruit. Het zou een gigantisch evenement worden met livestreams in een paviljoen op het museumplein, concerten en theatervoorstellingen in de hele stad.

“Dit was by far het allergrootste festival voor Het Concertgebouw ooit. Musici van over de hele wereld zouden komen, het New York Philharmonic, de Wiener en Berliner Philharmoniker en natuurlijk het Concertgebouworkest. De grootste orkesten en dirigenten. Mensen hebben al 1,5 jaar geleden passe-partouts gekocht, sommigen zelfs voor alle 10 avonden. Heel treurig dat het niet door kan gaan.”

“Het tiendaagse Mahler Festival zou het grootste evenement ooit worden met livestreams, een paviljoen op het museumplein, concerten en theatervoorstellingen in de hele stad. Musici van over de hele wereld zouden komen…Heel treurig dat het niet door kan gaan.”

Een business case, logistieke case en psychologische case

Job heeft al zijn gedachten laten gaan over de 1,5 meter economie. “Het is wel ingewikkeld, we onderzoeken de mogelijkheid om concerten te geven. We schatten dat we 30% van de zaal nog kunnen gebruiken, dat zijn zo’n 500 tot 600 mensen in de grote zaal. Normaal begroten we op 80% zaalbezetting op jaarbasis, dan kan het net uit. We hebben namelijk ook een artistieke doelstelling en zijn niet alleen maar bezig met 100% zaalbezetting.

We zijn afhankelijk van de kaartverkoop, sponsoring en donaties. De meeste kosten zitten op het podium. Daarbij, hoe doe je dat met de logistiek. Het is een business case, een logistieke case en een psychologische case. Want willen de mensen wel komen, of durven ze niet? We hebben natuurlijk een wat oudere doelgroep.”

Niet te vervangen

De grote vraag die we allemaal hebben, is hoe de quarantaine consument straks zijn vrije tijd gaat besteden. “Gaan ze verlangen naar zo veel mogelijk uit? Ik ga er niet vanuit de situatie nooit meer normaal wordt, die emotie laat ik nog maar niet toe. De live beleving en ervaring van een concert in Het Concertgebouw is geloof ik niet te vervangen door de beleving op een scherm. Het zoeken naar online streaming mogelijkheden doen we, maar heeft niet onze eerste prioriteit. Bovendien bestaan streamingsdiensten al jaren. Daar zitten grote investeerders achter.

Toch hebben de meest succesvolle betaalde video streamingdiensten voor klassieke muziek  niet meer dan 15.000 abonnees.” Ter vergelijk, in een jaar bezoeken 750.000 mensen Het Concertgebouw. “Je komt er achter dat je snel bijstelt. Op 12 maart had ik allerlei scenario’s uitgerekend. Als dit, dan dit. En toen was alles toch weer anders. We beslissen sneller, samenwerkingen gaan makkelijker. Dat merk je wel aan deze tijd. Ook hebben we in geen tijden zo veel aandacht gekregen. We hebben niet te klagen over de aandacht die er voor ons is.”

“Ik ga er niet vanuit de situatie nooit meer normaal wordt, die emotie laat ik nog maar niet toe. De live beleving van een concert in Het Concertgebouw is geloof ik niet te vervangen door de beleving op een scherm.”

Inclusiviteit.

We vragen Job wie hij zou willen nomineren voor Culture for Breakfast. “Ik weet dat het Rijksmuseum veel bezig is met inclusiviteit. Met het bereiken van mensen met beperkingen.” Inclusiviteit is in korte tijd uitgegroeid tot een belangrijk gespreksonderwerp in de Nederlandse cultuursector met trefwoorden als toegankelijkheid, diversiteit en meerstemmigheid. “De hele maatschappij is ingericht op mensen op twee benen. Mensen met een beperking moeten zich in onze maatschappij aanpassen aan de standaard van mensen zonder (fysieke) beperking.

Het Rijks organiseert in dat kader nu onder andere prikkelarme avondopenstellingen. Dat ligt nu door corona stil. Om toch iets te kunnen betekenen voor kwetsbare groepen hoorde ik dat ze bezig zijn met brieven schrijven naar eenzame ouderen. Ik ben wel benieuwd hoe ze dat aanpakken bij het Rijks en wat de reacties zijn.”

—

Dit interview is onderdeel van de Branddoctors Culture for Breakfast serie.
Geschreven door Emilie Admiraal, gepubliceerd op 12 april 2020.