Culture for Breakfast:
Scapino Ballet Rotterdam

Het Scapino Ballet bestaat 75 jaar. Dat zou groots gevierd worden, maar met het vooruitzicht om een voorstelling te maken voor maximaal 30 mensen inclusief dansers, medewerkers en bezoekers heeft Scapino besloten om het feest in ieder geval een jaar te verplaatsen. We ontbijten vandaag met Michael Vogel, hoofd marketing en communicatie en vragen hem hoe hij tegen het nieuwe normaal aankijkt.

“Dat is nog een beetje vroeg om precies te zeggen. We volgen natuurlijk de ontwikkelingen rondom het openen van theaters op de voet. Maar voor Scapino is het ook belangrijk wat er kan en mag op het toneel. Dansen doe je samen. Het ‘anderhalve-meter-ballet’ komt wel eens voorbij in gesprekken tussen collega’s, maar de vraag is of het publiek (én wijzelf) daar echt blij van worden. Het is ook paradoxaal: dansers willen natuurlijk dansen. Hun lichaam schreeuwt erom, en we willen publiek bereiken, maar bedrijfseconomisch is niets doen beter.”

“Het is ook paradoxaal: dansers willen natuurlijk dansen. Hun lichaam schreeuwt erom, en we willen publiek bereiken, maar bedrijfseconomisch is niets doen beter.”

Solide verdienmodel

Na de initiële schok en het wachten op versoepeling, wordt er nu vooral vooruitgekeken naar wat er wél kan. “Zo is er nu en misschien ook straks geen vraag naar workshops voor primair en voortgezet onderwijs. We zijn al bezig om nieuwe manieren te vinden om met deze doelgroepen in contact te blijven. Liefst met een solide verdienmodel eronder. Maar ook door leraren tools aan te reiken om kinderen te laten leren via dans.

Ten aanzien van ons kernproduct, voorstellingen in het theater, passeren nu echt allerlei ideeën. Van betaalde online livestreams van optredens in een verder lege zaal tot een festival-achtige opzet met een gecoördineerde publieksstroom langs korte en kleine choreografieën.”

Scapino 75 jaar

Eén ding lijkt wel zeker, komend cultureel seizoen gaat er helemaal anders uitzien. “Scapino is opgericht in 1945 door onder meer Hans Snoek. Ze, inderdaad, Hans was een vrouw, wilde ‘kleur terugbrengen op door de oorlog bleek geworden gezichten van kinderen.’ Zonder de overtuiging dat dans zoiets kan, had Scapino niet bestaan. De drang om met dans iets teweeg te brengen, is nog steeds wat ons drijft. We hebben besloten onze jubileumvoorstelling één heel jaar door te schuiven. En daarmee moeten we ook – hopelijk een korte – pauze inlassen van de uitbreiding van ons ensemble, waarmee we heel veel extra regiotheaters konden bedienen.”

Terug naar de tekentafel

“We moeten noodgedwongen echt weer even terug naar de tekentafel. Maar zodra je dat omarmt, komt er heel veel creativiteit vrij en komen er ook écht nieuwe ideeën op tafel. De een is daar sneller in dan de ander, maar onze sector wil toch altijd iets creëren uit het niets, voor een publiek.

“Die nieuwe creatieve impuls, van het hele artistieke apparaat én van marketeers, die leidt tot echte nieuwe ideeën en die gaat over het wezen van waartoe we op aarde zijn, die wil ik vasthouden.

Die nieuwe creatieve impuls, van het hele artistieke apparaat én van marketeers, die leidt tot echte nieuwe ideeën en die gaat over het wezen van waartoe we op aarde zijn, die wil ik vasthouden. Want uiteindelijk draait het daar in ons vak toch ook om; hoe blijf je relevant en breng je jouw merk op een creatieve en eigen manier onder de aandacht.

Samenwerken met het Rotterdams Philharmonisch Orkest

“De eerste proeve daarvan kwam in de vorm van een berichtje van het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Na hun succes met de 9^e van Beethoven vanuit de huiskamers van de musici – die werd opgemerkt en gedeeld door Oprah Winfrey – hadden ze de smaak te pakken. Ze wilden graag iets met Scapino maken. Choreograaf en artistiek directeur van Scapino Ed Wubbe is daarvoor nu in de studio aan het werk. Dat gaat uiteraard heel secuur volgens een corona-protocol, zodat iedereen veilig kan werken. Uiteindelijk gaan we de musici en de dansers één voor één filmen op het toneel van de grote zaal van Theater Rotterdam. Eveneens volgens een strikt protocol. In de uiteindelijke montage willen we de illusie creëren dat er veel meer mensen op het toneel staan. Het wordt een film over de behoefte aan menselijk contact.

“In de montage willen we de illusie creëren dat er veel meer mensen op het toneel staan. Het wordt een film over de behoefte aan menselijk contact.”

Kortere stukken, meermaals per dag

De maatregel dat theaters open mogen mits er maximaal 30 personen aanwezig zijn op minimaal 1,5 meter afstand is voor het Scapino Ballet niet haalbaar. “Het is onbegonnen werk om iets dat in de buurt komt van een volwaardige voorstelling op te voeren voor misschien 10 man publiek én dat ook vol te houden. Dat is bij wijze van een eenmalig probeersel wel aardig. Maar daar moet zo veel geld bij, dat je daarmee vrijwel direct flink in de eigen vingers snijdt. Zo lang dat aantal mensen in de zaal niet noemenswaardig omhoog kan – of de verliezen op de een of andere manier gecompenseerd worden – zullen gezelschappen én theaters moeten zoeken naar alternatieve verdienmodellen en manieren om in contact te blijven met het publiek.

De enige manier waarop er iets mogelijk lijkt is door af te stappen van de klassieke voorstelling van 60 tot 75 minuten. En kortere stukken meermaals per dag te dansen. Op die manier zou je de capaciteit misschien richting 150 betalende bezoekers kunnen krijgen. Maar ook dat is niet in de buurt van de gemiddelde 600 bezoekers per avond.”

Operadagen Rotterdam

Op de vraag aan wie Michael in de culturele branche het stokje wil doorgeven is het antwoord Guy Coolen, de artistiek directeur van het festival Operadagen Rotterdam. “Dit festival zoekt al jaren de grenzen van opera en muziektheater op en kon dit jaar geen doorgang vinden. Het is heel moeilijk om de sfeer van een festival online te benaderen. Ik ben heel benieuwd hoe ze daar vorm aan geven.”

“Scapino moet doen waar het goed in is: kwalitatief hoogwaardige, theatrale dansvoorstellingen maken voor een breed publiek.”

Het duurt wat langer, maar dan is het ook echt de moeite waard

“Scapino moet doen waar het goed in is: kwalitatief hoogwaardige, theatrale dansvoorstellingen maken voor een breed publiek. Daarvoor is de versoepeling vanaf 1 juni echt nog te beperkt. Maar dat neemt niet weg dat we stil moeten zitten.

Wij zijn gewend om samen te werken met ensembles, bands en andere makers. Daarin zit volgens mij de kern van wat ons te doen staat; de tijd benutten om met gelijkgestemden tot nieuwe creaties te komen en die slim in de markt te zetten.”

Dit interview is onderdeel van de Branddoctors Culture for Breakfast serie.
Geschreven door Lisette van Elst, gepubliceerd op 19 mei 2020.